BAKPAO
LEMPER
LUMPIA
PASTEL / PASTEITJE
RISOL(LES)

Indonesië, het land van de duizenden eilanden, ook wel de Gordel van Smaragd of Insulinde (eilandenrijk) genoemd.

Het economisch en cultureel hart van Indonesië, het eiland Java is het dichtstbevolkte eiland ter wereld. Hier wonen maar liefst 130 mln Indonesiërs! Hoewel de overheid een redelijk succesvol familieplanning programma hanteert, groeit de bevolking gestaag. De verwachting is dat Indonesië in het jaar 2035 maar liefst 297 miljoen inwoners telt.

In het land wonen zo’n 300 etnische groeperingen en men spreekt 742 verschillende talen en dialecten, maar het Indonesisch (Bahasa Indonesia) wordt op alle scholen van het immense rijk als basistaal onderwezen. De Javanen, met thans 42% van de totale bevolking vormen de grootste groep. De Soedanezen, etnische Maleisiërs en de Madoerezen worden, naast een aantal kleinere groeperingen tot de grootste niet-Javaanse etnische groeperingen gerekend. De diversiteit aan volkeren, culturen, landschappen en hagelwitte stranden maakt het land bijzonder populair. Het is ook het land van de sierlijke en eindeloos lijkende rijstvelden, dichtbegroeide regenwouden en de mysterieuze vulkanen omringd met vruchtbare grond; fruit en groenten groeien er in overvloed. Ook het land waar witte, gele of zwarte (vulkanisch) zandstranden de kustlijnen tekenen en afscheiden van de azuurblauwe zeeën en waar het wateroppervlak een kleurrijke onderwaterwereld verschuilt. Met het ultieme godeneiland Bali dat met haar bijzondere bewoners een unieke cultuur handhaaft als grootste trekpleister voor een zorgeloze strandvakantie, Java als culturele hart en Sulawesi als de bekendste van één van de vele duikparadijzen. 

Ongeacht welk eiland, het heeft haar eigen karakter, oorspronkelijke taal en geschiedenis. Indonesië is hemelsbreed veel groter dan Europa, van west naar oost ruim 5.000 km en dat maakt het plannen van je vakantie er niet makkelijker op. Een eenmalig bezoek tijdens een vakantieperiode is veel te weinig. Waar wil je beginnen? In de inspirerende en dynamische, maar tevens chaotische metropool Jakarta op Java met ruim 30 miljoen inwoners. Eindig je je vakantie op het strand van het paradijselijke Bali? Of ga je toch buiten de gebaande paden en op zoek naar rust en authenticiteit? 

​

Leuke feiten en cijfers over Indonesië 

• Oppervlakte: 1.905.000 km2

• Hoofdstad: Jakarta

• Officiële taal: Bahasa Indonesia

• Inwoneraantal: 272 miljoen (in 2021)

• Regeringsvorm: Republiek

• Valuta: Indonesische roepia (rupiah - IDR)

• Netnummer: 0062

• Tijdsverschil: + 5 uur (Sumatra tot Centraal Kalimantan), + 6 uur (Oost Kalimantan tot Lombok), + 7 uur (Molukken tot Papoea en West-Papoea)

• Vliegtijd: 15 uur (Jakarta Java- rechtstreekse vlucht mogelijk), 16 uur (Denpasar Bali - rechtstreekse vlucht mogelijk), 26 uur (Ambon Molukken - via Jakarta Java), 28 uur (West-Papoea - via Jakarta Java)

• Stopcontact: 230 volt 50 Hz

• Reisstekker nodig: Nee. In Indonesië zijn de stopcontacten hetzelfde als in Nederland en België. 

 

Jouw rondreis door Indonesië? 

Indonesië bestaat uit ruim 17.000 eilanden, al is niet elk eiland bewoond. Het op één na grootste eiland Sumatra is qua oppervlakte al ruim 10 keer groter dan Nederland. Er is meer dan genoeg te zien en te beleven in Indonesië. Enkele eilanden bestaan voor een groot deel uit oer- en regenwoud en hebben daardoor een beperkt wegennetwerk. Dat maakt het plannen van je rondreis door Indonesië wat lastiger, wanneer je je snel van A naar B wil verplaatsen. Het duurt langer en alle highlights die verspreid liggen over de verschillende eilanden in één keer zien is niet haalbaar. Een paar buureilanden combineren is wél mogelijk, maar voor de rest moet je minstens nog een paar keer terugkomen. 

Daarom is het belangrijk om keuzes te maken bij het uitstippelen van je route. Bedenk vooraf wat je precies wil zien en wat voor soort vakantie je wilt beleven. Het is vooral handig om op voorhand te bepalen welke eilanden je wilt bezoeken, want zoals gezegd heeft elk eiland heeft een eigen karakter en hoogtepunten. 

​

Wat kan ik zien in Indonesië? 

Voor de belangrijkste en bekendste bezienswaardigheden van Indonesië reis je af naar Bali, Java en Sumatra. Op Bali heb je naast de hagelwitte stranden, unieke ceremonies en veel avond- en nachtvertier de beroemde rijstterrassen van Jatiluwih en de wereldberoemde zeetempel Tanah Lot, waar je leuke Instagramwaardige foto's kunt maken.

Met als vertrekbasis de stad Yogyakarta op Java bezoek je de befaamde tempelcomplexen Borobudur en Prambanan. In de hoofdstad Jakarta bezoek je Oud-Batavia, de haven Sunda Kelapa en vind je de MoNas (Monumen Nasional, het Nationaal Monument), symbool voor de vrijheid van Indonesië. Sumatra is dé plek om orang-oetans (afkomstig van de benaming orang hutan, dat 'mens van het woud' betekent) te spotten in het revalidatiecentrum Gunung Leuser National Park. 

Ga je toch liever wat meer van de gebaande paden af? Dan is het minder gerepte en rustigere eiland Lombok, maar minstens zo mooie variant van het buureiland Bali een optie. Op het eiland Flores kom je zeker minder toeristen tegen, beklim je de vulkaan Kelimutu en ga je stoer op varaanexpeditie in het Komodo National Park, waar je de grootste varanensoort ter wereld tegenkomt in eigen habitat. Duiken of snorkelen doe je het beste tussen de kleurrijke koraalriffen bij Bunaken of Wakatobi Marine National Park op het eiland Sulawesi (het vroegere Celebes) of rondom de zogeheten Raja Ampat-eilanden.

Wil je iets compleet anders? Maak dan kennis met de Toraja-cultuur op Sulawesi en spot het spookdiertje in de jungle. De meest oogverblindende witte zandstranden vind je onder andere op de afgelegen Kei eilanden en op de Molukken.

Wil je écht en onbevreesd op avontuur? Duik de ongerepte jungle van Kalimantan in, waar je in het Tanjung Puting National Park net als op Sumatra orang-oetans, maar óók neusapen kunt spotten. Wil je met eigen ogen zien hoe traditionele stammen in Indonesië leven? Ga op bezoek bij de Dani-volken in de Baliemvallei op Papoea of logeer bij een stam op de Mentawai-eilanden voor de kust van West-Sumatra. De oorspronkelijke bewoners van traditionele dorpen zoals op West-Timor (Timur Barat) hebben nog amper een toerist gezien. Hier verruil je de jungle voor savannes en droge hooglanden en heb je de enorme witte zandstranden geheel voor jezelf.  Hebben we nu alle hoogtepunten aangegeven? Bij lange na niet, het is slechts een beperkte opsomming van wat je te wachten staat in Indonesië.

​

De mooiste rijstvelden

Al treedt met rasse schreden de voor Indonesiërs uitheemse keuken en fastfood restaurants het land binnen, rijst is nog steeds het basiselement van de Indonesische keuken. Vanwege de hoeveelheid wordt er tegenwoordig veel rijst geïmporteerd, maar het heeft zelf ook een flinke hoeveelheid rijstvelden en -terrassen (sawah's) die je over de hele archipel vindt en veel bekijks trekken. Bijvoorbeeld de eindeloze Jatiluwih-rijstterrassen op Bali die zijn uitgeroepen tot UNESCO Werelderfgoed, of die van Tegallalang nabij Ubud. Ook Sidemen, aan de voet van Mount Agung (Gunung Agung) staat bekend om zijn rijstvelden. Op Flores zijn de rijstvelden net even anders van structuur waardoor ze op groene spinnenwebben lijken! Het mooiste uitzicht op deze bijzondere structuur vind je in het dorp Cancar, even buiten Ruteng. Je kunt vaak de rijstvelden van dichtbij zien en er zelfs door heen wandelen als je niet bang bent voor natte voeten of je kunt een fietstocht maken over het platteland in de buurt van bijvoorbeeld Yogyakarta op Java of Ubud op Bali. 

​

Wat is mijn ideale rondreis door Indonesië? 

Als je al een keuze hebt gemaakt welke eilanden je wilt bezoeken en waar je wilt beginnen, kun je je route gaan bepalen. De meest voor de hand liggende route is via Jakarta, Bogor, Bandung en Yogyakarta op Java naar Bali. Of je kiest voor de route aan de bovenkant van Java; na Jakarta ga je naar Cirebon, Semarang, Yogyakarta, Surabaya en dan naar Bali, met aansluitend Lombok. Een deel van de reis op Java kun je per trein doen; een belevenis op zich. Alles is in principe mogelijk. Of je blijft op Java, of Sumatra, of Bali. Kies je voor luxe resorts of goedkope, maar vaak gezellige guesthouses? Je reist alleen, in klein gezelschap of met een relatief grote groep, met of zonder gids, er zijn meer dan voldoende reisbureaus die reizen op maat aanbieden. 

Ben je eruit welke eilanden in Indonesië je wil bezoeken en welke bezienswaardigheden je wilt zien? Dan is het tijd om na te denken over hoe je die route wil beleven. Want er zijn veel verschillende reisorganisaties, zowel in Nederland als in Indonesië, die een rondreis door Indonesië aanbieden. Elk gespecialiseerd in een ander soort reis. 

​

Wat eten ze in Indonesië?

De Indonesische keuken is een verzameling van regionale specialiteiten en variaties, veelal beïnvloed door de Chinese, Indiase en Arabische keuken. Aan de andere kant is de Indonesische keuken de inspiratie geweest voor de Chinees-Indische, voor de Javaans-Surinaamse en uiteraard ook de Indische gerechten, maar het basiselement rijst vind je in heel Indonesië terug. Typische gerechten daarbij zijn nasi goreng, sate, daging rendang, bakso, gado gado (in de Javaans-Surinaamse keuken, pecel (petjel) genaamd) en soto (in de Javaans-Surinaamse keuken saoto soep genaamd). De verschillende eilanden en regio’s in Indonesië hebben hun eigen variaties op typische Indonesische recepten of zelfs regionale specialiteiten. De Indische keuken heeft als basis de Indonesische keuken, maar is vaak minder pittig en er worden soms andere ingrediënten gebruikt. Zo worden er bijvoorbeeld spruitjes toegevoegd aan de Indische sayur lodeh, een groentegerecht met kokos, terwijl er in Indonesië geen spruitjes verkrijgbaar zijn. De rijsttafel is ook een voorbeeld van de Indische keuken. Hier lees je meer over het eten en drinken in Indonesië en meer.

Het mag alom bekend zijn dat de islamieten geen varkensvlees eten en de hindoes daarentegen geen rundvlees.

Een complete maaltijd, afhankelijk of je eet in een eethuis of restaurant, is vaak niet duurder dan tussen de € 2,00 en € 5,00. Een goed hotel biedt vak een compleet ontbijtbuffet aan. Het leukste is de wat kleinere eethuisjes op te zoeken.

Alcohol, ook bier en wijn is behalve op Bali lastig te verkrijgen of relatief duur. Wil je een fooitje geven, dan kan dat altijd en dat wordt vanzelfsprekend ook gewaardeerd. 10% op het totaalbedrag is normaal.

​

Wat is de beste reistijd voor Indonesië?

In feite kent Indonesië maar 1 seizoen, het regenseizoen (musim hujang, de moesson) om rekening mee te houden. Musim hujang valt precies samen met de Nederlandse winter. Het wilt overigens niet zeggen dat het minder aangenaam is, want het kan doorgaans aardig heet worden. Bovendien groeien de meeste fruitsoorten juist goed in het regenseizoen. Voor een strand- of duikvakantie is het regenseizoen niet de beste periode. Daarnaast kan het wel per regio verschillen. Check daarom van tevoren goed wat de beste reistijd is voor de eilanden die je in Indonesië wil bezoeken.

Geen seizoen, maar wel een periode om rekening mee te houden is de vastentijd (ramadan) en zeker het Indonesische Suikerfeest, de lebaran. De islamitische Indonesiërs gaan bij voorkeur naar het ouderlijk huis om samen deze bijzondere tijd, vergelijkbaar met de Kerstperiode, door te brengen. Veel winkels en restaurants zijn dan gesloten en hotels zijn vaak volgeboekt.   

​

Handige checklist voor vertrek

Wat je écht niet mag vergeten te checken voordat je op vakantie gaat naar Indonesië:

• Als je er korter dan 30 dagen verblijft, heb je als Nederlandse of Belgische toerist voor Indonesië geen toeristenvisum nodig. Als je van plan bent langer dan dertig dagen te blijven, moet je een visum aanvragen. Dat kan bij de Indonesische Ambassade te Den Haag, ofwel te Brussel. Je kunt ook daar terecht voor andere relevante informatie of benodigde documenten;

• Check of je vaccinaties nodig hebt, want voor Indonesië heb je in de meeste gevallen inentingen nodig. Het eenvoudigst is de GGD te contacteren voor volledige informatie en het maken van een afspraak. 

• In het algemeen geldt voor Indonesië een positief reisadvies, maar dat kan (per eiland) wel eens verschillen. Check daarom altijd voor je vertrekt de actualiteit en het reisadvies voor Indonesië.

• Indonesië ligt in 3 tijdzones en afhankelijk van waar je bent in Indonesië is het 6 tot 8 uur later dan in Nederland. Je moet dan nog wel rekening houden met de Nederlandse zomertijd;  

• De munteenheid is de Indonesische rupiah (roepia). Zorg voor vertrek dat je wat rupiahs in de hand hebt. Je kunt deze bestellen bij je bank of het GWK. Vergeet niet jouw bankpas op ‘wereld’ te zetten, zodat je in Indonesië geld kunt opnemen bij pinautomaten of met je bankpas kunt betalen;

• In Indonesië kun je op veel plekken euro’s of Amerikaanse dollars omwisselen voor Indonesische rupiah. De banken geven vaak een iets lagere koers, maar zijn wel het veiligste. Zorg altijd voor wat cash bij je te hebben, voor fooien, een drankje op het strand en dergelijke, maar vermijd dit zoveel mogelijk. Je hebt vrijwel overal pinautomaten en je kunt tegenwoordig vrijwel overal met pin betalen;

• In Indonesië spreekt zeker niet iedereen Engels, behalve in de meest bezochte toeristische plaatsen. De officiële taal is Bahasa Indonesia. Leer vast een paar handige woorden en zinnetjes;

• Indonesiërs reizen zelf relatief veel; uren of zelfs dagen in een bus reizen is geen uitzondering. Reis je op eigen gelegenheid, dan is het opnieuw zaak om de reis goed te plannen;

• Wil je iets kleins kopen in een kleinere winkel, neem dan je tijd om in onderhandeling te gaan met de verkoper(s) en zorg dan voor cash. Te beginnen op 1/3 van de vraagprijs is helemaal ok. De uiteindelijke prijs wordt uiteraard bepaald door vraag en aanbod en de handigheid van de onderhandelaars.

​

Een beperkt stukje over de geschiedenis van Indonesië

De eilanden van de archipel zijn altijd geliefd geweest en vaak bezet geweest door vreemde mogendheden. De uiteindelijke Republik Indonesia kent een bewogen en uiterst complexe geschiedenis. Allereerst door Hindoeïstische (straatnamen op Java worden zowel in het Sanskriet als in het Indonesisch aangegeven) en vervolgens Islamitische rijken en later waren het de Europeanen (met name de Spanjaarden en Portugezen), en vooral de Nederlanders die de archipel onder controle hadden. Na eerst de Molukken te hebben veroverd, zetten de Nederlanders eind 16e eeuw voet aan land in de havenstad Sunda Kelapa, het latere Batavia en handelden er vooral in specerijen zoals peper en nootmuskaat die er in Nederland niet waren.

Eind 17e eeuw werd de Verenigde Oost-Indische Compagnie (V.O.C.) opgericht, met als doel een nog groter gebied onder controle te hebben en de handel en dus ook de winsten te vergroten. Er werden vooral agrarische producten, zoals kruidnagel, koffie en tabak verbouwd die destijds het meest in trek waren. De V.O.C. verloor in de 18e eeuw de macht aan de Engelsen die onder andere ook India en Maleisië in hun macht hadden, maar eind 18e eeuw nam de Staat der Nederlanden het verloren terrein terug en werd Nederlands-Indië een feit, tot 17 augustus 1945. Op die datum werd de Republik Indonesia onafhankelijk.

De invloed van de Nederlanders is groot geweest; zo is het Indonesisch wetboek uit het Nederlands wetboek ontsproten en worden er nog steeds veel Nederlandse (leen)woorden gebruikt. De overblijfselen uit de 3,5 eeuw koloniale tijd zijn op sommige Indonesische eilanden nog goed te zien. Bijvoorbeeld op Sulawesi, waar in de voor de Nederlanders belangrijke havenstad Makassar nog steeds het Nederlandse Fort Rotterdam te vinden is. In Jakarta op Java vind je rondom het Taman Fatahillah oude koloniale gebouwen waar nu musea en Café Batavia in gevestigd zijn. In Yogyakarta staat Fort Vredeburg dat in 1765 werd gebouwd ter bescherming van de Nederlandse gouverneur tegen de Javaanse opstandelingen. Tegenwoordig huist in het fort een museum dat in het teken staat van de weg naar de Indonesische onafhankelijkheid. 

 

Wat moet ik weten over de cultuur in Indonesië?

De cultuur in Indonesië is gevormd door invloeden vanuit onder andere (de hindoeïsten uit) India, (de boeddhisten uit) China en (de Arabieren uit) het Midden-Oosten. Maar ook de Portugezen en Nederlanders hebben hun stempel gedrukt op de moeilijk samen te vatten Indonesische cultuur over duizenden eilanden verspreid. 

Zoals in meerdere regio's in de wereld hebben de (verschillende) religies een grote invloed op de Indonesische cultuur. Het grootste deel, zo'n 87% van de bevolking is moslim. Daarna volgen het christendom, hindoeïsme en boeddhisme als belangrijkste religies en dit zie je terug in de verschillende tempels en religieuze bouwwerken die je verspreid door Indonesië vindt. Zo is er de enorme Istiqlal-moskee in Jakarta, het boeddhistische Borobudur-complex en de hindoeïstische tempel Prambanan op Java en de verschillende tempels op Bali. Kerken, veelal protestants vind je bijvoorbeeld terug op Flores, de Molukken, West Papoea (Iriann Jaya) en West-Kalimantan. 

Het is dan ook wel zo verstandig om je voor te bereiden op cultuurverschillen, zodat je er tijdens je rondreis door Indonesië met respect mee om kunt gaan. Zo dien je je bijvoorbeeld net als in bijvoorbeeld Rome voldoende te bedekken, vooral wanneer je een religieus gebouw betreedt. Ook mag je in Indonesië nooit iets met je linkerhand aangeven of -nemen en word je geacht je schoenen uit te trekken als je een woning, tempel of moskee binnengaat. Een zachte hand geven, of juist geen hand geven is puur uit respect. 

​

De Ring of Fire

Indonesië ligt in de zogenaamde geologische 'Ring of Fire' ('Ring van Vuur'). Dit is een hoefijzervormig gebied rondom de Grote Oceaan waar door het schuiven van tektonische platen veel kleinere en relatief grote aardbevingen en vulkaanuitbarstingen plaatsvinden. Een aardbeving van dergelijke grootte heeft soms een tsunami tot gevolg, zoals in 2018 op Lombok en de Gili-eilanden, en de aardbeving gevolgd door een tsunami op Sulawesi in 2018.

Het is begrijpelijk dat je je als reiziger zorgen maakt wanneer Indonesië net is getroffen door een aardbeving of vulkaanuitbarsting. Het betekent echter niet dat je Indonesië niet kunt bezoeken, want de archipel is enorm. Het is wel handig als je je beter laat informeren over de Ring of Fire en wat handig is te doen in het geval het zich voordoet.