Nasi & More
Rijst wordt in verschillende landen verbouwd, zoals in Thailand, China, Indonesië, Suriname, de Filipijnen en zelfs in Europa. Italie bijvoorbeeld is de grootste rijstteler van Europa, voornamelijk vanwege de veel gegeten risotto. Niet alle landen hebben dezelfde manier van rijst verbouwen of dezelfde rijstsoort. In Europa bijvoorbeeld wordt de rijst zo verbouwd dat het een lange korrel geeft. In Azië wordt de rijst zo verbouwd dat het een dunne korrel geeft. In de rijstverbouwing helpen verschillende dieren zoals de waterbuffel. De waterbuffel wordt gebruikt om de rijstvelden om te ploegen, en de karren met geoogste rijst te trekken. Zij maken het mogelijk om ook op steile hellingen rijst te verbouwen. Rijstverbouwing wordt vaak gecombineerd met het kweken van vis. Omdat de sawa's (sawa = Indonesisch voor rijstveld) meestal helemaal onder water staan, worden er vissen gekweekt op de sawa's. De visjes eten namelijk de insecten die de rijst aantasten en ziektes overbrengen via de rijst. Er zijn ook dieren die niet helpen in de rijstverbouwing, zoals de rijstvogel, die de onrijpe rijst opeet en de kraanvogel, die ook de rijst eet. Soms als de rijstverbouwing wordt gecombineerd met vis kweken, eet de kraanvogel de vis op. Door deze factoren kan het zijn dat de rijst soms niet geoogst kan worden, waardoor er een misoogst kan plaatsvinden, men dus minder te eten heeft en er een voedseltekort kan komen.
​
Padi = rijst (als graansoort, de halm)
Gabah = ongeborstelde rijst
Beras = geborstelde rijst
Nasi putih (witte rijst)
Nasi (putih) is de hoofdbasis voor de Aziatische, en zo dus ook voor de Indonesische maaltijd. Witte rijst is eigenlijk de verzamelnaam voor alle soorten rijst die geslepen en ontdaan zijn van hun schil, zemelen en kiem. Dit proces ontneemt helaas ook vele voedingstoffen uit de rijst, waardoor vaak gezegd wordt dat witte rijst minder gezond is als bijvoorbeeld zilvervliesrijst.
Sommige witte rijst word daarom verrijkt met voedingstoffen als vitamine B1, B3 en ijzer. Witte rijst werd in Azië populair halverwege de 19e eeuw voornamelijk vanwege het mooie witte uiterlijk. In Azië word de kleur wit beschouwd als gezonder en beter. In de Thaise taal, is het woord voor witte rijst dan ook ‘prachtige rijst’. De rijst in de meeste Aziatische landen wordt eerst gekookt en vervolgens gestoomd. De rijst is vaak wat "plakkerig" omdat het dan het eten met de hand vergemakkelijkt. Maar als er toch bestek wordt gebruikt, dan is het de lepel (of de chopsticks) en zeker niet de vork.
Een hele rijstkorrel oogt beter. Gebroken rijst is niets anders dan een niet hele rijstkorrel. De smaak van een hele of gebroken rijstkorrel verschild uiteraard niet. Wil je weten hoe je de perfecte nasi (putih) bereid, check dan hier (keukenmaterialen - Hoe stoom of kook je de ideale rijst?)
Nasi goreng (gebakken rijst)
Het bekendste gerecht dat met nasi (putih) wordt gemaakt is nasi goreng (gebakken mie). Net als bami goreng is de variatie in het gerecht eindeloos. Het is volledig aan eigen smaak en voorkeur hoe het gerecht gemaakt wordt. Kijk op recepten (side dishes) voor hoe je een eenvoudige nasi goreng maaltijd bereidt.
Beras Merah (zilvervliesrijst)
Zilvervlies rijst wordt ook wel volkoren rijst of bruine rijst genoemd. In tegenstelling tot witte rijst zit de schil, zemelen en kiem bij deze rijstsoort nog om de korrel. Dit betekent dat de rijstkorrel veel donkerder van kleur is, en dat deze rijstsoort langer moet koken dan bijvoorbeeld witte rijst.
Er zijn ook weer verschillende soorten zilvervlies rijst, namelijk een korte, ronde korrel en een lange korrel soort. De korte korrel soort is wat plakkeriger, terwijl de lange korrel wat droger afkookt. De lange korrel soort is echter lastiger te telen dan de korte korrel, en is daarom vaak wat duurder.
Snelkookrijst (Parboiled rijst)
In Nederland eten we vooral snelkookrijst. Deze rijst is "voorgestoomd" om de kooktijd te verkorten. Parboiled rijst is ongepeld geweekt, gestoomd, vervolgens gedroogd, gepeld en geslepen. Daardoor behoudt het meer vitamines en mineralen.
Basmatirijst
Basmatirijst is een langkorrelige rijst, oorspronkelijk afkomstig uit India en Pakistan. Daar staat het woord basmati voor geurig en dat is niet voor niets. De rijst heeft namelijk een intense, pittige en nootachtige smaak dat 'm onderscheidt van alle andere rijstsoorten. De rijst wordt verbouwd aan de voet van de Himalaya-bergen. Die specifieke grond geeft basmati z'n kenmerkende geur en smaak. De korrel is wat fijner, waardoor het iets sneller gaar is dan witte rijst. Qua voedingswaarde is er echter niet veel verschil, tenzij je volkoren basmatirijst koopt. De rijst is dan nog omhuld door het vezelrijke vliesje.Daar betalen we dan ook wat meer voor. De korrel is wat fijner, waardoor het iets sneller gaar is dan witte rijst. Qua voedingswaarde is er echter niet veel verschil, tenzij je volkoren basmatirijst koopt. De rijst is dan nog omhuld door het vezelrijke vliesje.
Basmati is perfect voor Indiase gerechten. Curry's en pilav bijvoorbeeld, omdat-ie stevig blijft en niet gaat kleven. De korrel is fijn, waardoor hij wat sneller gaart dan witte rijst. Sta je in de supermarkt? Dan zijn er een aantal dingen waar je op moet letten. Zo wordt basmati van goede kwaliteit liefst niet verpakt in plastic, maar in zakken. Staat er op zo'n zak 'extra langkorrelig' gedrukt, dan weet je zeker dat je een goeie te pakken hebt. Bij basmati geldt namelijk: hoe langer de korrel, hoe beter. Tot slot, let ook eens op de kleur. Is de basmati licht goudkleurig, dan is hij perfect. Grijs van kleur? Dan zal hij net wat minder smaken.
Jasmijnrijst
Jasmijnrijst is een langkorrelige rijstsoort, oorspronkelijk uit Thailand. Het heeft een heerlijke nootachtige geur en smaak die ook een beetje aan pandan doet denken, vandaar dat de rijst in Nederland ook pandanrijst wordt genoemd. Maar let op, omdat deze rijst zo gewild is, zijn er handelaren die andere, uiteraard goedkopere rijstsoorten parfumeren met pandan om als pandanrijst te verkopen.
Pandanrijst
Pandan is eigenlijk geen echte rijstsoort. Pandan is namelijk een plant waarvan de bladeren een bepaalde stof bevatten: 2-acetyl-1-pyrroline. Dat is exact hetzelfde goedje dat jasmijnrijst een heerlijke geur geeft, waardoor pandanbladeren wel eens gebruikt worden om die lekkere aroma’s te versterken. Daarom wordt jasmijnrijst in Nederland ook wel pandanrijst genoemd. Sterker nog, het is de meest gebruikte naam!
Lontong
lontong is kleefrijst die je na het koken in blokjes snijd en serveert bij allerlei (Indische) gerechten. Je kunt de blokjes koud eten maar ook kort gestoomd en warm als je dat lekker vindt. In Indonesië wordt lontong meestal in bananenbladeren gekookt/gestoomd en geserveerd. In Nederland kook je lontong in een geperforeerd zakje. Het is niet moeilijk om te bereiden, maar je moet er alleen wel rekening mee houden dat je dit ruim/daags van tevoren klaarmaakt.
In de toko vind je lontong in het schap van de rijst, in kleine doorzichtige en geperforeerde zakjes.
De rijst in deze zakjes, zwelt tijdens het koken in ruim(!) water op. Je moet dus af en toe ook even controleren of het opgezwollen zakje rijst nog steeds helemaal onder water staat en indien nodig moet je wat water toevoegen. Als je meerdere zakjes gaat koken, gebruik dan een grote soeppan (of meerdere pannen) en draai de zakjes tussendoor ook een keer om. De zakjes moeten de ruimte hebben om volledig uit te zetten!
De bolle rijstkussentjes schep je pas uit het water als ze volledig hard zijn. "Prik" af en toe met een houten pollepel in het kussentje. Als het niet meer ’terugveert’ dan is het klaar.
Ook moeten ze volledig afgekoeld zijn, voordat je het kunt aansnijden. Dit duurt dus een paar uur en daarom kun je lontong het beste ’s ochtends (of de avond van tevoren) al koken. Als het volledig is afgekoeld dan snijd je de verpakking doormidden, wip je de blokken kleefrijst eruit, snijd je dit in repen en hier snijd je vervolgens weer blokjes van. Lontong wordt meestal koud gegeten, maar je kunt het ook de gesneden blokjes (Au bain-marie of in de magnetron) opwarmen. Let wel op dat het door het opwarmen niet opdroogt.
Nasi Kuning
Gele rijst (nasi = rijst, kuning = geel) of saffraanrijst wordt vaak gegeten bij feestelijke gelegenheden zoals verjaardagen en bruiloften. Soms wordt het zelfs gegeten bij uitvaarten; Indische en Indonesische mensen laten hun gasten nooit naar huis gaan zonder gegeten te hebben. Vaak komen de genodigden van ver.
De gele rijst (geel/goudkleurig) symboliseert goud; rijkdom en voorspoed dus. Oorspronkelijk werd saffraan gebruikt om de rijst geel te maken, maar vanwege de prijs en om het laagdrempeliger te maken wordt er het goedkopere kunyit (kurkuma) gebruikt. Bij het koken van de rijst wordt, naast water, santan (kokosmelk), daun sereh (citroengras) toegevoegd en een heel klein beetje zout. Met de santan wordt de rijst wat voller en zoeter. De daun sereh zorgt voor de frisse smaak. Wil je weten hoe je nasi kuning precies bereidt en welke gerechten er bij deze feestelijke maaltijd horen, check dan bij recepten (side dishes).
​
Vaak wordt de rijst op een speciale wijze geserveerd, namelijk in de vorm van een vulkaan doormiddel van een zogeheten tumpang. De vulkaan symboliseert de kracht van het leven en de vruchtbaarheid. De belangrijkste persoon/personen worden het eerst bediend met de rijst aan de top. Het is gebruikelijk dat alle gasten, al is het maar een hap, gele rijst toebedeeld krijgen. Bij uitvaarten wordt er ook voor de overledene een bord gereserveerd, meestal bij een foto van de overledene.